1.Mangkang te hun lai(British Colony hun)
Mikangte in Zomite pen kum 1896 pan 1947 hun sung hong uk uh hi.Tua hunlai zogam hong ki-ukna te pen commissioner zum kici hi.Falam a om commissioner zum pan in Tedim,Tonzang,Hakha,
Thantlang kuam teng hong uk uh hi.Pakoku a om commissioner zum pan in Mindat,Kanpalet leh Matupi
kuamteng hong uk uh aa,Sittwe a om commissioner zum pan in Paletwa kuamteng huam hi.
2.Kawlgam suahtak hun(Parliament democracy hun)
Kawlgam in suahtakna a ngah hun,kum 1948 pan 1962 hun sung pen Zogam Ukpite in, Kawlgam makaite tawh vaihawm khawm uh hi.Zogam Ukpipa zum pen Yangoon ah kiphut a,Chin Affair Ministry
zong kici hi.Democracy ki-ukna ahihna tawh ki zui-in Zomite in mipi ai awh dinng kitelna om a,tua mipi ai awh te' zumpi pen Falam khua ah kiphut hi.
3.Pu Ne Win Thunei hun
Kum 1962 hun ciangin,galkap mangpipa Pu Ne Win in Democracy ki-ukna phiat in,ama thu tawh Kawlgam uk dingin hong kipan hi.Yangoon a om Zozumpi phiatsak ahihman in,kawlpi khua ah ki tuah to hi.Kawlte in Kawlpi ah Zozumpi kiphut ding deihlohna nasia tak in lungphona nei uh ahihman in,Khalkha khuami Pu Van Kulh leh p Ngun To te' vaihawmna tawh,Zozumpi pen 1964 kum in kawlpi khua pan Khalkha khua ah ki tuah to hi.
4.Zogam Khuapi Khalkha
Zozumpi pen kawlpi pan khalkha ah a kituah tohna hangin,ki lungkim lohna tampi om hi.Banghang hiam cih leh tua hunlai in Zogam ukpipa a sem(Chairman of Chin Affair Council)Pu Son Kho Lian thu neihna
palsat in sanggam khalkha te in,a vaihawm sim uh ahi hi.Pu Son Kho Lian in,Zozumpi pen Vuibulah,Gangaw leh SingUnau khua mun khat teitei ah aphut sawm hi aa,sanggam khalkha te' angsung ngaihluatna hangin,Zozumpi pen Khalkha ah a ki tuah to hi kici hi.Tu hun ciangin,Khalkha pen Zogam khuapi(Capital City of Chin State)kici ta hi.
Theihsakna:Hi h thu tawh kisai khangsawn Zomite theih ding kilawmsa ka hihma in hong hawmsawm ka hi aa,pil ing siam ing ci aa,lai hong gelh ka hi kei hi.Pu Vumson ii"How Chin Capital was Moved"cih laigelh ka simna tungtawn in kong gen kik hi aa,a kitello,a dik lo thu a om leh,hong theisak kikta un.Kikum khawm ding hihangh.Lungdam.
(Source:http://nikonghong.wordpress.com/2012/08/21/how-chin-capital-was-moved/)
(By,Eng Mang(Zolei Vontawi)
30 June 2014
No comments:
Post a Comment